Шефот на ОН вели дека светот е на „автопат кон климатскиот пекол“ бидејќи планетата трпи 12 последователни месеци на невидена топлина
Планетата штотуку означи „шокантна“ нова пресвртница, издржувајќи 12 последователни месеци на невидена топлина, според новите податоци од Коперник, службата за мониторинг на климата на Европската унија.

Секој месец од јуни 2023 година до мај 2024 година бил најтоплиот таков месец во светот досега, покажаа податоците на Коперник.

12-месечната топлотна низа беше „шокантна, но не и изненадувачка“ со оглед на климатските промени предизвикани од човекот, рече Карло Буонтемпо, директорот на Коперник, кој предупреди на уште полошо. „Освен ако не се намали загадувањето од фосилните горива што ја затоплуваат планетата, „оваа низа најтопли месеци ќе биде запаметена како релативно студена“, изјави тој за Си-Ен-Ен.

Коперник ги објави своите податоци истиот ден кога генералниот секретар на Обединетите нации Антонио Гутереш одржа страстен говор во Њујорк за климатските промени, критикувајќи ги компаниите за фосилни горива како „кумови на климатскиот хаос“ и, за прв пат, експлицитно ги повика сите земји да забрана за рекламирање на нивните производи од фосилни горива.

Гутереш ги повика светските лидери брзо да ја преземат контролата врз спиралата на климатската криза или да се соочат со опасни пресвртни точки. „Играме руски рулет со нашата планета“, рече тој во средата. „Ни треба излезна рампа од автопатот до климатскиот пекол“. Како што се зголемуваат температурите, глобалните климатски обврски „висат на конец“, предупреди тој.

Податоците на Коперник покажаа дека секој месец од јули 2023 година бил најмалку 1,5 степени потопол од температурите пред индустријализацијата, кога луѓето почнале да согоруваат големи количини на фосилни горива за загревање на планетите.

Просечната глобална температура во изминатите 12 месеци беше 1,63 степени над овие прединдустриски нивоа.

Според Парискиот договор во 2015 година, земјите се согласија да го ограничат глобалното греење на 1,5 степени над прединдустриските нивоа. Иако оваа цел се однесува на затоплување со децении, наместо на еден месец или година, научниците велат дека ова нарушување е алармантен сигнал.

„Ова е предвесник на прогресивно поопасни климатски влијанија блиску на хоризонтот“, рече Ричард Алан, професор по клима на Универзитетот во Рединг во Велика Британија.

Веста доаѓа кога западните држави на САД го доживуваат својот прв топлотен бран досега ова лето со температури кои се искачуваат до троцифрена. Но, невидената топлина веќе остави трага на смрт и уништување низ целата планета оваа пролет.

Десетици умреа во Индија во текот на изминатите неколку недели бидејќи температурите се искачија на 50 степени Целзиусови; бруталните температури во Југоисточна Азија предизвикаа смртни случаи, затворање училишта и збрчкани посеви; и додека топлината се зголеми во Мексико, мајмуни паѓаа мртви од дрвјата.

Потоплиот воздух и океаните, исто така, поттикнуваат пообилни врнежи и деструктивни бури како оние што ги погодија САД, Бразил, Кенија и Обединетите Арапски Емирати, меѓу другите нации, оваа година.

Неодамнешната топлина нуди „прозорец во иднината со екстремна топлина што ги оспорува границите на човековата опстанок“, рече Бен Кларк, истражувач во Институтот Грантам на Империал колеџ во Лондон. „Од витално значење е луѓето да разберат дека секоја десетина од степенот на затоплување изложува повеќе луѓе на опасна и потенцијално смртоносна топлина“, рече тој за Си-Ен-Ен.

„Екстремните настани предизвикани од климатскиот хаос се трупаат, уништуваат животи, удираат економии и го загрозуваат здравјето“, рече Гутереш.

Човештвото има големо влијание врз светот, рече тој, споредувајќи го со метеорот што го започна процесот на бришење на диносаурусите пред 66 милиони години.

„Во случајот со климата, ние не сме диносаурусите“, рече Гутереш. „Ние сме метеорот. Не само што сме во опасност. Ние сме опасноста“.

Не чека пеколна иднина

Глобалните температури се очекува да почнат да паѓаат под рекордното ниво во следните неколку месеци, бидејќи Ел Нињо – природен климатски феномен кој има тенденција да ја зголеми просечната температура на планетата – слабее.

Но, тоа нема да значи крај на долгорочниот тренд на пораст на температурите бидејќи луѓето продолжуваат да согоруваат фосилни горива што ги загреваат планетите. „Иако оваа низа од рекордни месеци на крајот ќе биде прекината, целокупниот потпис на климатските промени останува и нема знаци на повидок за промена на таков тренд“, рече Буонтемпо.

Говорот на Гутереш, исто така, се повика на новите податоци објавени од Светската метеоролошка организација, кои открија речиси 86% шанса дека барем една од годините помеѓу 2024 и 2028 година ќе го собори рекордот на најжешката година, поставен во 2023 година.

WMO, исто така, пресмета речиси 50% шанса дека глобалните просечни температури во текот на целиот петгодишен период помеѓу 2024 и 2028 година ќе бидат повеќе од 1,5 степени над прединдустриските нивоа. Тоа би го доближило светот до прекршување на долгорочната граница од 1,5 степени во срцето на Парискиот договор.

Гутереш ја лоцираше вината за климатската криза цврсто на прагот на компаниите за фосилни горива кои „добиваат рекордни профити и уживаат трилиони субвенции финансирани од даночните обврзници“, рече тој.

Овие компании потрошија милијарди долари во текот на децении „на искривување на вистината, измама на јавноста и сеење сомнеж“, додаде тој. Тој ја повика секоја земја да ги забрани рекламите за фосилни горива, слично на забраните за рекламирање што се спроведуваат низ светот за други производи кои му штетат на здравјето на луѓето, како што е тутунот.

„Ние сме во моментот на вистината“, рече тој, додавајќи дека битката за животна планета ќе биде добиена или изгубена во оваа деценија.

Тој ги повика светските лидери да преземат итна акција, вклучително и огромни намалувања на загадувањето од загревањето на планетите и итен прекин на сите нови проекти за јаглен. Тој ги поттикна богатите земји да се обврзат да го напуштат јагленот до 2030 година, да ја намалат нафтата и гасот за 60% до 2035 година и да го зголемат протокот на средства за најсиромашните, најранливите нации од климата.

„Не можеме да прифатиме иднина во која богатите ќе бидат заштитени во климатизирани меури, додека остатокот од човештвото е погоден од смртоносни временски услови во опустошени земји“, рече Гутереш.